Szparagi to wykwintne, aromatyczne wiosenne warzywo, będące kopalnią składników odżywczych, a przez swój falliczny kształt i zawartość fitoestrogenów od wieków uznawane za silny afrodyzjak. Szparagi, które na naszych stołach występują w trzech różnych odmianach: zielonej, białej i fioletowej, to w istocie różnie uprawiane pędy jednej byliny: Asparagus officinalis, rośliny, która wywodzi się z rejonów Morza Śródziemnego i już przez starożytnych Egipcjan, Greków i Rzymian uważana była za przysmak, a także jarzynę o własnościach terapeutycznych. Kuzyn Asparagus officinalis, Asparagus racemosus, rosnący w Himalajach i zwany również Shatavari, używany był od wieków w medycynie ajurwedyjskiej na różne dolegliwości, głównie jako zioło wspomagające trawienie. Szparagi można jeść na surowo, gotowane na parze, pieczone, grillowane, marynowane, jako przystawkę, a także jako dodatek do głównego dania. Szparagi dają rozkosz podniebieniu, oferują jednak również szereg wartości odżywczych i prozdrowotnych, które tutaj postaram się pokrótce omówić.
Wśród składników odżywczych zawartych w dużej ilości w szparagach znajdują się kwas foliowy, witaminy C, K, E, prekursor witaminy A beta-karoten, minerały cynk, mangan, selen, chrom, potas; szparagi są bogate w rutynę, saponiny i błonnik, zarówno rozpuszczalny, jak nierozpuszczalny. Warzywa te sprzyjają smukłej sylwetce, gdyż są pożywne, zawierają sporą ilość białka, przy śladowej ilości tłuszczu, zerowej zawartości cholesterolu. 5 szparagów zawiera zaledwie 17-20 kcal. Glutation, z zawartości którego słyną takie rośliny jak awokado, jarmuż i brukselka, w dużej ilości występuje także w szparagach. Glutation jest silnym przeciwutleniaczem: pomaga niszczyć wolne rodniki i inne karcinogeny, chroni przed nowotworami takimi jak kości, piersi, krtani, jelita grubego i płuc. Enzym występujący w szparagach asparaginaza stosowany jest w terapii niektórych form białaczki.
Szparagi dodatnio wpływają na zdrowie serca i zbilansowany poziom cukru we krwi. Duża zawartość witaminy K znajdująca się w tych warzywach zapobiega zakrzepom krwi, a wysoki poziom witamin z grupy B pomaga regulować poziom homocysteiny. Występujący w szparagach aminokwas asparagina wypłukuje z organizmu nadmiar soli i sprzyja obniżeniu ciśnienia krwi, a rozpuszczalny błonnik pomaga zdrowiu serca. Wspomniany już aminokwas asparagina w połączeniu z chromem asystują w transporcie cukru z krwi do komórek i sprzyjają regulacji poziomu cukru. Generalnie szparagi sprzyjają prawidłowemu poziomowi cukru we krwi, jednak naukowcy ze słynnej kliniki Mayo ostrzegają, że wpływ obecnej w szparagach witaminy B6 na ten poziom może być niekorzystny dla osób z cukrzycą, czy hipoglikemią. Przeciwutleniacze obecne w szparagach zmniejszają stres oksydacyjny organizmu i stany zapalne, i korzystnie wpływają na stan serca i produkcję insuliny w organizmie.
Szparagi działają jak naturalny diuretyk, są świetne przy wysokim ciśnieniu i obrzękach. Zawierają puryny, nie zaleca się ich osobom cierpiącym na dnę, czy moczanowe kamienie nerkowe. Mają działanie przeciwstarzeniowe: glutation wpływa korzystnie na skórę, chroni ją przed szkodliwym działaniem słońca i zanieczyszczeń, a także opóźnia procesy starzenia. Warto szparagi jeść w połączeniu z produktami pochodzenia zwierzęcego bogatymi w witaminę B12 – kwas foliowy w połączeniu z tą witaminą zapobiega problemom poznawczym, co ma szczególne znaczenie w starszym wieku.
Szparagi działają korzystnie na trawienie, dzięki wysokiej zawartości błonnika i białka. Zawierają także prebiotyk inulinę, która jest rodzajem błonnika pokarmowego, trawionym dopiero w jelicie grubym, gdzie stanowi pożywkę dla dobroczynnych bakterii, poprawiających wchłanianie składników odżywczych, zmniejszających podatność na alergie i zmniejszających ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.
Duża zawartość kwasu foliowego w szparagach sprzyja kobietom planującym ciążę i spodziewającym się dziecka, gdyż ten składnik odżywczy chroni płód przed ciężkimi uszkodzeniami, w tym rozszczepem kręgosłupa. Szparagi mogą bezpiecznie jeść kobiety, które karmią piersią.
Niekorzystny wpływ jedzenia szparagów nie ogranicza się do osób chorych na dnę i moczanowe kamienie nerkowe, u niektórych może wystąpić alergia na szparagi, objawiająca się katarem, pokrzywką, utrudnionym oddychaniem i obrzękiem wokół ust. Szparagi mogą powodować wzdęcia. Ciekawostką jest, że pewien związek, który w procesie trawienia rozkładany jest na związki zawierające siarkę, nadające nieprzyjemną woń moczowi osób, które jadły szparagi. Nie wszyscy czują ten przykry zapach, zdolność wyczuwania go po spożyciu szparagów warunkowana jest genetycznie. Ogólnie jednak biorąc dla większości ludzi szparagi są cennym dodatkiem do diety, tym cenniejszym, że niezwykle smacznym. Zachęcam do kuchennych eksperymentów z udziałem szparagów – poprawi to nie tylko zdrowie, ale i poziom kulinarnego zadowolenia.
